Historia Klasztoru i Cudownego Obrazu w Tarnobrzegu

Historia klasztoru dominikanów w Tarnobrzegu wiąże się z obecnością na tym terenie rodu Tarnowskich oraz znajdującym się wówczas w Kaplicy na Zamku w Dzikowie obrazem Świętej Rodziny, który w czasie najazdów Szwedów na te tereny zaczął słynąć cudami – w nocy nad kaplicą ukazywała się światłość, wiele osób świadczyło też, że Ona wychodzi z tego obrazu jak łuna. Wieść niosła, że przed obrazem Matki Bożej w Dzikowie smutni otrzymywali pociechę, chorzy zdrowie, ślepi wzrok, głusi słuch, opętani uwolnienie od złych mocy, a umarli powstawali do życia. Obrazem zainteresowały się władze kościelne i w konsekwencji – 11 listopada 1675 r. na zamku w Kielcach – biskup krakowski Andrzej Trzebicki ogłosił go za cudowny. Do Tarnobrzega/Dzikowa zaczęły ściągać tłumy wiernych, co wpłynęło na podjęcie decyzji o budowie świątyni, dla godnej oprawy cudownego obrazu. Dzięki tej decyzji, do opieki nad malowidłem, sprowadzono oo.Dominikanów. Dzięki ówczesnym dziedzicom: Zofii Barbarze z Firlejów i Janowi Stanisławowi Tarnowskiemu został ufundowany budynek klasztorny (wiślickim aktem erekcyjnym z 29 czerwca 1676 roku) – wzniesiono drewniany kościół i zabudowania klasztorne. Tarnowscy przekazali 12 braciom dominikanom także wieś Radowąż za Wisłą.

20 maja 1678 roku nastąpiło uroczyste przeniesienie obrazu z kaplicy zamkowej do Kościoła klasztornego. Dopiero od tego momentu wierni nazwali cudowny obraz wizerunkiem „Matki Boskiej Dzikowskiej”. Kapituła zakonna w Łucku zezwoliła kościołowi klasztornemu na używanie tytułu Matki Boskiej Różańcowej. Drewniany kościół spłonął w 1703 r. Trzy lata później, w 1706 r. biskup Stanisław Biegański konsekrował murowany kościół wraz z ołtarzem. Wyposażenie klasztoru trwało ponad 70 lat – ostatecznie ukończono go w 1782 roku. W nocy z 5 na 6 czerwca 1862, w wyniku pożaru został uszkodzony kościół i budynki klasztorne. Na czas restauracji obraz Matki Bożej przeniesiono do kaplicy zamkowej. Do kościoła powrócił 7 września 1872 roku. Zachowana po dziś dzień, świątynia klasztorna została zbudowana według projektu Jana Michała Linka, zaś obecny wygląd kościół oo. Dominikanów zawdzięcza Janowi Sasowi-Zubrzyckiemu. Pod jego kierownictwem w 1909 r. nastąpiła rozbudowa obiektu – dobudowano dwie nawy boczne, kruchtę i wieżę z zachowaniem stylu barokowego. 15 września 1914 podczas walk frontowych powybijano szyby i uszkodzono dachy kościelne. W 1915 roku żołnierze austriaccy zniszczyli chór, organy, sklepienia i ołtarze. Między 31 maja a 3 października obraz został ukryty przed zniszczeniem przez Zdzisława Tarnowskiego. W 1930 roku przystąpiono do gruntownej renowacji wnętrza świątyni. Remont ten miał na celu właściwe przyozdobienie świątyni, m.in. polichromią projektu lwowskiego malarza Karola Polityńskiego. Przeorem w okresie II wojny światowej był o. Fabian Madura, któremu kościół zawdzięcza uratowanie dzwonów kościelnych. W roku 1904 Cudowny Obraz za pozwoleniem papieża św. Piusa X został ukoronowany. Korony te skradziono. Obraz ponownie został ukoronowany i w roku 1959 ponownie korony skradziono. Ostatniej koronacji w roku 1966 dokonał Prymas St. Wyszyński.

Na co zwrócić uwagę będąc w Sanktuarium?

Wznoszący się na potężnym cokole, podtrzymywanym przez dwie postaci klęczących aniołów Ołtarz główny – wykonany został przez snycerza krakowskiego Jerzego Hankisa (1706r.). Centralnym punktem ołtarza jest obraz Matki Bożej Dzikowskiej. Nad obrazem umieszczony jest herb leliwa. W ścianie prezbiterium znajdują się liczne epitafia rodziny Tarnowskich. Po lewej stronie wkomponowano neorenesansowy nagrobek Juliusza Tarnowskiego – powstańca styczniowego. Przejście do prezbiterium zamykają dwa podobne do siebie ołtarze św. Dominika oraz Chrystusa Ukrzyżowanego z płaskorzeźbionymi narzędziami Męki Pańskiej.

W tylnej części kościoła znajduje się ołtarz Serca Bożego i Bożego Miłosierdzia, różniący się wyglądem od pozostałej części kościoła, ponieważ jest to dawny ołtarz z kaplicy Zamku Dzikowskiego. Po II wojnie światowej, kiedy władze komunistyczne przejęły własność Tarnowskich, a w zamku utworzono rolniczą szkołę zawodową, zabytkowy ołtarz z kaplicy zamkowej przeniesiono do kościoła. Umieszczono nad nim obraz Jezusa Miłosiernego, z dwoma promieniami – czerwonym i białym. Co ciekawe – jest to dość unikatowy wizerunek Bożego Miłosierdzia, bowiem znajduje się w nim Serce Boże z którego wytryskują owe promienie.

Po ponownym otwarciu kaplicy w Zamku Dzikowskim w 2002 roku – postanowiono zwrócić ołtarz na pierwotne miejsce. Podjęto też decyzję o fundowaniu nowego ołtarza (wykonany z drewna dębowego, zawierający herb Zakonu Kaznodziejskiego), który miał zastąpić w kościele ołtarz z zamku. Jednak operacja przeniesienia starego dzikowskiego ołtarza na pierwotne miejsce zakończyła się niepowodzeniem, ponieważ próby odklejenia ołtarza doprowadziły do lekkiego uszkodzenia ściany, dalsze pracy mogłyby doprowadzić do zawalenia się ściany bocznej i pęknięcia ołtarza. Postanowiono zatem, że kaplica Zamku Dzikowskiego otrzyma nowy, dębowy ołtarz, a ten zostanie w kościele Wniebowzięcia NMP.

Pod kościołem znajduje się krypta, w której pochowani są głównie członkowie rodziny fundatorów kościoła – Tarnowskich oraz kolejni zmarli Tarnowscy po roku 1696. Wcześniej zmarli Tarnowscy chowani byli w mauzoleum rodowym z kaplicą kopułową w Wielowsi.

W kruchcie kościoła – dwie monumentalne rzeźby Jezusa i Maryi. Nad wejściem do nawy głównej znajduje się witraż przedstawiający wizerunek Matki Bożej Dzikowskiej. Po prawej stronie kruchty znajduje się spowiednica.